İngiliz sermayesiyle 1856 yılında kurulan Ottoman Bank(Osmanlı Bankası), bir Fransız mali grubuyla birleşerek 1863 yılında İstanbul’da Bank-ı Osmanı-i Şahane ismiyle kurulur.Banka idari açıdan Paris ve Londra’ya bağlı olup imtiyaz ve varlığını Osmanlı Devleti’ne borçluydu. Devlet hazinesinin işlev ve görevlerini üstlenir. Osmanlı Devleti’nin resmi bankası olur. (Banka 1924 yılında tekrardan Osmanlı Bankası ismini kullanmaya başlar.)
Hemen akabinde yani 1864 yılında bankanın bir şubesi de Larnaka’da açıldı. Daha sonra Lefkoşa ve Limasol’da da şubelerini açan banka, Mağusa’da liman ve demiryolu inşasının başlamasıyla beraber 1906 yılında Mağusa’da da şubesini açar. Şimdiki Posta Dairesi’nin hemen yanındaki binada faaliyetlerine başlar. Tren yolunun başlangıç noktasının hemen yanında ve İngiliz Hükümet binalarının olduğu yolda şubesini (şimdiki ismiyle Polat Paşa Bulvarı’nda) açması dikkat çekicidir.
“Liman ve tren yolunun da devreye girmesiyle beraber ticari faaliyetler Mağusa’ya kayar. Bankanın açılmasının da 1906 yılına denk gelmesi tesadüfi değildir. Bir anda Larnaka limanında yapılan ithalat %75 oranında düşer. Merkez olma özelliğini kaybeden Larnaka, bir süre sonra Bank-ı Osmanı-i Şahane’nin (Osmanlı Bankası) Merkez Şube’nin Lefkoşa’ya taşınması sonucunda önemini de iyice yitirir.
Banka kuruluşundan itibaren Kıbrıs hükümetinin bankası olarak da işlev görüyordu. 1880 yılında yapılan reformda da altının standardı kabul edildi ve Kıbrıs lirası İngiliz sterlinine eşdeğer oldu.
1910 yılında Bank of Athens ve 1899 yılında kurulup 1913yılında Bank of Cyprus adına alan bankalar da piyasaya girer. 1927 yılında ise bir başka banka olarak piyasaya giren Ionian Bank da dahil olmak üzeri diğer bankalar Kıbrıs hükümetinin bankası olmayı başaramaz. Adadaki yönetim parasını her şeye rağmen Osmanlı Bankasında tutmaya devam eder. Osmanlı Bankası bankaların bankası olma özelliğiniuzun yıllar devam ettirir.
Bankanın logosu
Bankayla özdeşleşen logo zeytin ağacı logosudur. Tarihçesi1947’ye kadar gider. Ağacın meyvesi üretime, gölgesi korumaya, yaprakları barışa, kökleri ve gövdesi sağlamlık ve uyuma gönderme yapar.
Adadaki çatışma ve ayrılığın had safhaya ulaştığı 1963 yılında banka merkezini Lefkoşa’nın güneyine taşır. O da 1974 savaşından sonra ara bölgede kalır! 1969 yılında bankanın Kıbrıs’ta ve bir takım ülkelerde bulunan şubeleri Grindlay’sBank’a devredilir.”
Yüzyılı aşkın bir süre adanın ticari ve ekonomik yaşamına katkı koyan Osmanlı Bankası’nın özetlemeye çalıştığım bu kısa öyküsüToplumsal Tarih Dergisi’nin 2015 yılının Nisan sayısından alındı. Bu değerli çalışmanın tümü 44 kaynak gösterilerek akademisyen Alexander Apostalides ve araştırmacı Lorans Tanatar Baruhtarafından yazıldı.
