Berlin'in Tarihi Müzeler Adası: Sanat ve Tarih Arasında Bir Yolculuk
Müzeler, tarih, kültür ve sanatın korunduğu, gelecek nesillere aktarıldığı mekanlardır. Aynı zamanda kentlerin markalaşmasına ve turizme katkı sağlamaktadır. Berlin’deki Tarihi Müzeler Adası, bu misyonu yerine getiren bir örnek olarak öne çıkmıştır. Müzeler Adası, Berlin’in müzeler kenti markasını almasına ve turizm alanında önemli hale gelmesine etki etmiştir.
Zengin koleksiyonları ve tarihi atmosferiyle Müzeler Adası’nın kuruluş hikayesi, 1810’lu yıllara kadar uzanmaktadır. O dönemde Prusya hükümdarları, Berlin’de bir müze kompleksi oluşturma fikrini tartışmaya başladılar. Günümüzden yaklaşık 200 yıl önce başlayan bu vizyon, bugünün dünyasına eşsiz bir kültürel miras bıraktı. Bizler ise 2024 yılında, Kıbrıs’ın kuzeyinde hala müzelerin önemini vurgulamaya çalışıyoruz.
Müzeler Adası, Spree Nehri ile Kupfergraben Kanalı arasında yer alan küçük bir ada üzerinde beş müzeden oluşmaktaydı. Her müze farklı dönem ve temalara ait koleksiyonları korumak ve sergilemektedir. Şu anda adanın yanında beş müzeyi destekleyen ilave müzeler de bulunmaktadır. Kısacası Müzeler Adası bugün birçok müzenin kümeleşmesine ev sahipliği yapmaktadır. Müzeler arasında ortaya çıkan dış mekânlar ise kamusal açık alanlara dönüştürülerek yaşayan bir kompleks haline gelmiştir.
Müzeler Adası'nın Kökenleri ve Tarihi Gelişimi
1810 yılında Kral Frederick William III'ün Spree Adası'nda halka açık müze oluşturulmasını talep etmesiyle Adanın temelleri atıldı. Bu istek bağlamında 1830’da Altes Müzesi, Prusya kraliyetinin sanat hazinelerini halkın görmesine izin vermek amacıyla inşa edildi. Bundan 11 yıl sonra ise Frederick William IV, konut alanı olan bu adanın "sanat ve bilime” yani toplumsal gelişim yararına dönüştürülmesine karar verdi. Bu karar ile müze adası fikri ortaya atıldı. Böylece Altes Müzesi'nden sonra 1859'da Kraliyet Prusya Müzesi (Neues Museum) tasarlandı. Daha sonra 1876 yılında, Ulusal Galeri'nin (Alte National Galeri) tamamlanmasıyla ada oluşmaya başladı. Kaiser-Friedrich Müzesi (Bode Müzesi) 1904'te eklendi, son müze olan Pergamon ise 1930'da tamamlandı.
Beş müzenin tamamlanması savaş dönemine denk gelmektedir. I. ve II. Dünya Savaşı sırasında koleksiyonların korunması için çeşitli önlemler alındı. Taşınamayanlar kum torbaları ile korunurken, taşınabilenler Almanya'daki manastırlar, kaleler ve terk edilmiş madenler gibi nispeten güvenli yerlere tahliye edildi. Ancak koleksiyonların bir kısmı tüm önlemlere rağmen zarar gördü ve müzelerde de önemli hasarlar oluştu. O dönemde tüm Almanya’da olduğu gibi müze çalışanları da etnik yapısına göre yeniden düzenlendi. Müzeler sanattan koparak milliyetçi ve propaganda alanlarına dönüştü.
Savaş sonrası Berlin’in bölünmesinin ardından, Müzeler Adası'ndaki eserler de Berlin'in doğusuna ve batısına dağıldı. Şehir gibi onlar da birbirlerinden ayrıldılar.
Müzeler Adası, Doğu Berlin'de bulunuyordu. Bu, o dönemde büyük bir şanstı. Doğu Alman Hükümeti'nin sanata, eğitime ve tarihe verdiği değer, Müzeler Adası'nın kurtarılmasına etki etti. Müzeler Adası'ndaki binaları ve koleksiyonları restore etti. Müzeleri gençlerin sanat eğitimine açtı. Bu arada aydın yapısı ile müze çalışanları, ayrılan koleksiyonların birleştirilmesi için sonuç almasalar da birçok eylem ve grev yaptılar.
Master Plan: Müzeler Adası'nın Geleceğe Yönelik Yeniden İnşası
O dönemde Batı Almanya ise koleksiyonların korunması için aktivitelerde bulundu. En önemlisi Prusya Kültürel Miras Vakfı’nı kurdular. Özellikle Vakıf, 1957'de anayasal bir yetkiyle, Batı bölgesinde depolanmış olan koleksiyonları bulmak ve korumak amacıyla çalışmalar yaptı. 1991 yılına kadar çeşitli sanat koleksiyonları adına faaliyetlerde bulunan Vakıf, birleşme sonrasında da önemli bir rol üstlendi. Doğu ve Batı Berlin'deki ulusal müzelere ait koleksiyonların tümünü kendi çatısı altına alarak Müzeler Adası'nda yeniden kurguladı.
Vakıf, şu anda Müzeler Adası'nın korunması ve geliştirilmesi için kritik bir rol oynayan kuruluşlardan biridir. Müzelerin restorasyonu ve bakımı için finansal destek sağlamanın yanı sıra Adanın sürekli gelişmesi açısından fikir geliştiren bir kurum haline geldi. En önemli faaliyetlerinden biri ise Müzeler Aadasının 1999 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almasını sağlamasıdır.
Müzeler Adası'nın UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınmış olması ve dünyanın pek çok ülkesinden ziyaretçinin buraya gelmeye başlaması ile büyük bir açılım yapmaları gerektiği bilincine varmışlardı. Bu bağlamda "Geleceğe Bir Projeksiyon" başlığı altında cesur adımlar atarak Master Plan kararı aldılar. Sadece binaların ve koleksiyonların restorasyonlarının ötesinde açılım yapmaları gerektiğini biliyorlardı. Müzeler Adası'nın dış mekanları, binaları ve koleksiyonlarının sergilenmesi ile bu yüzyıla hitap eden herkesi kapsayıcı çağdaş bir sanat adası olması gerektiğini öngördüler. Ve ilk adım olarak mimar David Chipperfield tarafından tasarlanmış olan eski binalara zıt bir duruş sergileyen James Simon Galerisi'ni Adaya eklemeye karar verdiler. Bu ilave 2019 yılında tamamlandı.
Şu anda Master Plan kapsamında adaya ait tüm müzelerin bireysel ama ana proje kapsamında yenilenmesi için Vakıf altında sorumlu yetkililerle ve mimarlarla yenileme çalışmaları devam etmektedir. Bugünlerde en önemli gelişme ise Humboldt Müzesi'nin adaya ilave edilmiş olmasıdır. Bu müze adanın açık kalan ucunun sınırını oluşturarak adayı daha tanımlı hale getirdi. Ayrıca adanın hemen yanındaki Pergamon Panoroma da adaya ayrı bir katman olarak ilave edildi. Alman Tarih Müzesi ise görkemli girişini geri plana atarak ada ile yakın bağlantı kuracak bir yan giriş oluşturdu.
Son Söz
Müzeler Adası'ndaki binalarda bugün müze mimarisinin yüz yıllık yansımalarını görmek mümkündür. Tüm müzelerdeki eserler, insanlığın tarih öncesi dönemden 19. yüzyıla kadar olan gelişimini, özellikle sanat temelinde, çok iyi bir şekilde yansıtmaktadır. 2026 yılında Master Plan'ın uygulaması tamamlandığında ise Ada, modern bir müze kompleksine dönüştürülmüş olacak. Eşsiz sanat ve mimari tarihi korunarak, tanımlı oluşan kamusal açık alanları ile…
Kaynaklar:
https://sumerozvatan.blogspot.com/2018/07/berlin-muzeleri.html
https://www.academia.edu/41506769/M%C3%BCze_K%C3%BCmelenmesine_Kavramsal_Bir_Yakla%C5%9F%C4%B1m
https://whc.unesco.org/en/list/896/
https://www.architectural-review.com/places/berlin/curation-consumption-berlins-museum-island
https://www.avrupademokrat3.com/berlindeki-muzeler-adasi-her-yil-milyonlarca-turisti-agirliyor/
https://aviewoncities.com/berlin/museum-island
https://www.smb.museum/en/museums-institutions/museumsinsel-berlin/about-us/masterplan-museumsinsel/
