Berlin Duvarı: Tarihsel Bir Engelin Mirası ve Turistik Çekim Merkezi
Duvar, Berlin tarihi için ana kırılma noktalarından biridir. Soğuk Savaş döneminde 28 yıl boyunca şehri, Almanya'yı ve hatta dünyayı şekillendirmiştir. Berlin Duvarı, Doğu ve Batı Berlin'i, arkadaşları ve aileleri ayıran hem fiziksel hem de sembolik bir sınır olmuştu.
35 yıl önce yıkılmış olmasına rağmen, Berlin'de hala Duvar'a ait kalıntılar ve izler bulunmaktadır Duvar, şu anda aslında soğuk savaşı hatırlatma eylemi ötesinde bir turistik destinasyon teması olarak varlığını sürdürmektedir.
Umutsuzluk ve Umut Anıları
Savaş bitmiş. Berlin doğusunda Sovyetler Birliği, batısında Amerika, İngiltere ve Fransa sektörlerine bölünmüştü. Sektörlerde güvenlik bu ülkelerden sorulurdu. Yani bir nevi Berlin bu 4 ülkenin işgali altındaydı.
Bölünmenin gerçekleştiği ancak Duvardan önceki dönem olan 1949-61 yılları arasında eğitimli gençlerin de aralarında bulunduğu 3 milyondan fazla kişinin Doğu'dan Batı'ya göç etmesi ve kaçması, Duvarın oluşmasına neden olmuştu.
13 Ağustos 1961'de, sınır boyunca önce dikenli teller yerleştirilir. Bu teller birkaç gün sonra, hızlıca beton bir duvarla değiştirilir. Duvar, zamanla "ölüm şeridi" olarak adlandırılan aydınlatılmış bir boşluğu da içerecek şekilde güçlendirilir. Böylece bölünmüş Berlin kentinin fiziksel yapısı yeniden düzenlenerek, bambaşka bir imaja dönüşür… Duvarlar, kapılar, kontrol noktaları, gözetleme kuleleri ile…
Kentte Duvar ile yaşamak farklı sorunlar getirir. Duvarın her iki tarafındaki Berlinliler farklı kısıtlamalar yaşar ve farklı kızgınlıklara sahip olurlar. Ancak her iki tarafın da en çok kızgınlık duyduğu şey siyasi ideolojiler değil, hareket kabiliyeti üzerindeki kısıtlamalar, mekansal klostrofobi ve el konulma olduğuna dair kanıtlar bulunmaktadır. En önemlisi mekansal özgürlük eksikliği. Özellikle Doğu Berlinliler, hareketliliği kısıtlayan aşırı gözetim ve kısıtlayıcı politikaları eleştirirler. Batı Berlinliler ise dikenler ve duvarlarla çevrili ve mahsur kalmış bir şehirde yaşamanın getirdiği konut sıkıntıları, izolasyon ve kısıtlı hareketlilikten dolayı kızgınlık duyarlar.
Duvarla ilgili birçok tirajik hikaye de olmuştur. Doğudan Batıya kaçma girişimlerinde bulunanların hikayeleri gibi… Hayatlarını riske atarak sınırı geçmeye çalışanların hikayeleri… Bazıları başarılı olurken yüzlerce kişi de hayatını kaybeder.
9 Kasım 1989'da Berlin Duvarı'nın kaderi ilginç bir şekilde bir anda değişir. Doğu ve Batı Almanya arasındaki seyahatle ilgili yeni bir yasa yanlışlıkla duyurulur. Bu haber, yıllardır kavuşmayı özleyen insanların sınırlara akın etmesine ve bekçilerin geçmek isteyenlere sınırları açmasına neden olur. Ve anlaşılmaz bir şekilde bir anda, Berlin Duvarı yıkılır. Berlinliler, Duvar'ı kısmen kendi elleriyle yıkarlar… İçlerinde biriktirdikleri özlemle!
9 Kasım: İki Olayın İronik Buluşması
9 Kasım tarihi, tarihin ironik bir yüzünü gösterir. İki önemli olay, farklı yıllarda aynı tarihte gerçekleşmiştir, Berlin Duvarı'nın yıkılışı ve Kristallnacht olarak bilinen Kırık Camlar Gecesi. Kristallnacht, Nazi rejiminin Yahudi topluluğuna yönelik korkunç saldırılarının başlangıcı olarak kabul edilir. 9 Kasım 1938, Alman İmparatorluğu genelinde Yahudilere karşı yapılan kanlı ve ölümcül saldırılarla dolu bir gecedir. Dükkanlara ve sinagoglara yapılan saldırılar… Bu tarih ile Nazi Rejiminin Yahudilere yönelik acımasız bir nefreti gözler önüne serilir. Ve dünya o gün ilk kez bu nefretin gerçek ve trajik olduğunu algılar. 400 kişi öldürülür ve 30.000'den fazla kişi tutuklanır. 7500 işyeri ve ev tahrip edilir. Bu olay, birçok kişi tarafından Holokost'un başlangıcı olarak görülür.
Ancak yıllar sonra, aynı tarih, umut dolu bir dönemin başlangıcını temsil eder. Berlin Duvarı'nın yıkılmasıyla, yıllar boyunca bölünmüş olan Berlin'in tekrar birleşmesi… Sonuç olarak, 9 Kasım tarihi, genelde insanlık tarihinde özelde ise Almanya tarihinde hem dehşet hem de umut dolu bir gün olarak kaydedilmiştir.
Duvarın İzinde Tarih Öğrenme Deneyimi
Duvarın ve onunla ilişkili hikayeleri nasıl öğrendim? 46 kilometrelik Duvarın izlerini takip ederek, geçmişin derinliklerine doğru bir keşfe çıktım. Bu deneyim sayesinde tarihi öğrenme fırsatı buldum. Duvar boyunca yer alan açık ve kapalı sergiler/sunumlar, bana tarih hakkında bilgi edinme ve yorumlama şansı verdi. Duvar aksında gerçekleştirilen tüm müzeler / sergiler / sunumlar arasında etkili iletişimin olması; sergilerin sistematik bir şekilde düzenlenmiş ve birbirlerini destekler nitelikte olması sayesinde… Duvarın izlerinin büyük bir müze gibi ele alınıp, bütünsel tasarlanmasından dolayı…
Duvarın etrafındaki sergiler /sunumlar bana sadece geçmişi hatırlatmakla kalmadı, aynı zamanda tarihi olayların derinliklerine inmeme ve onları hissetmeme imkan tanıdı. Bu deneyim, tarihi olayların etkisi hakkında daha derin bir anlayış kazanmama ilham verdi. Duvarın hikayesini öğrenme deneyimimi, zevkli ve heyecan verici bir maceraya dönüştürdü. Beni tarihi bir yolculuğa çıkardı ve tarihi öğrenme sürecimi keyifli hale getirdi.
https://scottishrefugeecouncil.org.uk/november-9th-kristallnacht-and-the-fall-of-the-berlin-wall/
https://www.nationalww2museum.org/war/articles/night-broken-glass-never-be-forgotten
https://www.jmberlin.de/en/topic-9-november-1938
NOT: 9 Kasım 1938 ile ilişkili foto “The Memorial to the Murdered Jews of Europe” müzesinden alınmıştır.
